۱- هشت نُه سالش كه بود، بهترين پرش را داشت. توي مسابقه ي دو هم هميشه اول بود. از بازيگوشي هاش، دو سه تا شكستگي توي دست و پا يادگاري داشت و ده دوازده تا توي سر و پيشاني.

×××

۲- با داداش خوشنويسي كار مي كرد.
*
آن قدر خطشان شبيه هم شده بود كه وقتي نصف كاغذ را روح الله مي نوشت و نصفي را مرتضي، هيچ كس نمي فهميد اين، دو تا خط است

×××

۳- دراويش آمده بودند توي حجره هاي فيضيه و جا خوش كرده بودند. هيچ كس هم حريفشان نبود.
يك بار روح الله با يكي از دراويش جر و بحثي كرد و يك سيلي آبدار گذاشت در ِ گوشش.
*
حالا ديگر حريفشان مي شدند. بيرونشان هم كردند.

امام روح الله الموسوي الخميني

×××

۴- كسي را نپسنديده بود. الّا دختر آقاي ثقفي، كه او هم رضايت نمي داد.
*
با صحبت هاي زياد و چند بار خواب ديدن، بالأخره حاضر شد با آقا روح الله ازدواج كند. عقد را در حرم حضرت عبدالعظيم خواندند و ماه مبارك يك عروسي ساده گرفتند. همان اول به خانم گفت:
- هر كاري مي خواهي بكن، فقط گناه نكن.
*
يك خانه اجاره كردند و جهاز خانم را آوردند. تنها چيزهايي كه آقا روح الله به اثاثيه اضافه كرد، يك گليم بود، يك دست رختخواب، يك چراغ خوراك پزي، يك قابلمه ي كوچك، يك قوري با استكان و نعلبكي.

×××

۵- زمستان بود. داشتيم با هم مي رفتيم درس عرفان آيت الله شاه آبادي. سر راه، زني نشسته بود لب رودخانه. داشت لباس و كهنه مي شست. يخ ها را مي شكست، لباس ها را مي شست، دستش را با دماي بدنش گرم مي كرد و باز… آقا روح الله ايستاد.
لباس ها را دو نفري شستند. آدرس اش را هم گرفت. بعد هم گفت:
- از اين به بعد بياييد منزل ما. مي گويم آب را برايتان گرم كنند.

×××

۶- بستري شده بودم. به خاطر حصبه، آن هم وسط زمستان. اساتيدم يك نفر را هم نفرستادند كه ببينند چرا توي درس ها شركت نمي كنم. فقط او بود كه هر صبح و هر شب مي آمد عيادت.
شبي كه حالم خيلي خراب شد، پاي پياده راه افتاد و توي آن زمستان سرد، رفت دنبال طبيب. طبيب كه آمد، حالم كه بهتر شد، راهي ام كرد بيمارستان.

×××

۷- آقاي بروجردي بي مشورت آقا روح الله موضع نمي گرفت. وقتي هم مي خواست پيش شاه نماينده بفرستد، او را مي فرستاد.
*
آقا روح الله از پيش شاه برگشته بود و داشت گزارش مي داد:
- نمي خواهم از خودم تعريف كنم ولي ابهت من شاه را گرفته بود و بر حرف هايش مسلط نبود.

×××

۸- يك رمضان كه رفته بود محلات، علماي شهر دعوتش كردند بيايد مسجد جامع، نماز اقامه كند؛ اما قبول نكرد:
- آنجا كسي هست كه اقامه ي جماعت كند.
*
مي گفت بايد به اينجا رونق داد. يك مسجد دورافتاده و متروك بود كه يك اتاق گلي كوچك بيشتر نداشت. نمازش را اينجا مي خواند.

×××

۹- شب را تقسيم كرده بودند. دو ساعت آقا مي خوابيد و خانم حواسش به بچه ها بود، دو ساعت خانم مي خوابيد و آقا بچه داري مي كرد. روزها هم بعد درس، يك ساعت مخصوص بازي با بچه ها بود.

×××

امام روح الله الموسوي الخميني

۱۰- بازاريان تهران آمده بودند پيش آيت الله بروجردي كه پيشنماز مي خواهيم. او هم آقا روح الله را معرفي كرده بود؛ اما كي مي توانست آقا روح الله را راضي كند؟ از آن ها اصرار و از او انكار كه:
- من مي خواهم طلبه باشم، درس بخوانم و درس بدهم.
*
آقاي بروجردي كه فوت كرد، همه ي علما و مراجع برايش مجلس فاتحه گرفتند جز آقا روح الله. آخر، فاتحه گرفتن هم مثل پيشنمازي در جاهاي مهم، مقدمه ي مرجعيت حساب مي شد. مي گفت:
- نه مجلس فاتحه مي گذارم، نه در فاتحه شان شركت مي كنم.
*
با اين كه خيلي ها رساله شان را مجاني پخش مي كردند، هركس رساله ي آقا روح الله را چاپ مي كرد بايد تا تومان آخرش را از جيب خودش مي داد. آقا روح الله نه رساله مي داد، نه عكس چاپ مي كرد، نه…

×××

۱۱- عليه لايحه ي انجمن هاي ايالتي و ولايتي كه بيانيه داد، بعضي علما گفتند: «شاه شيعه است، مگر با شاه شيعه مي شود مبارزه كرد؟»
وقتي گفت در اعتراض به جنايات شاه، نيمه شعبان را جشن نگيريم، مي گفتند: «چراغاني نيمه شعبان را به خاطر مبارزه تعطيل كنيم؟!»
يك عده مقدس نما هم سر اين دعوا مي كردند كه او انگليسي است يا آمريكايي؟! بعضي ها هم مي گفتند تارك الصلوه است، روزه هم نمي گيرد؛ اما زردچوبه مي مالد به صورتش كه بگويد روزه ام! بعضي ها هم مي گفتند اين عمامه اش كوچك است و در حد مرجعيت نيست. اين جور حرف ها را كه مي شنيد، مي گفت:
- به آقايان بگوييد من هنوز مشرك نشده ام.

×××

۱۲- اول تبعيد كه رفت تركيه، بردنش توي يك منطقه كه زهر چشم بگيرند و بترسانندش.
- اينجا قبر چهل نفر از علماي تركيه است كه با حكومت مخالفت كردند و كشته شدند.
گفت:
- عجب! اي كاش ما هم چنين چيزي داشتيم تا اين جور از علماي تركيه عقب نباشيم.

×××

۱۳- با آن تابستان هاي گرم نجف، حاضر نشد كولر هم بخرند. يك كولر توي حياط بود براي جلسات عمومي شبانه كه آن هم پوشال نداشت. پره اش مي چرخيد و باد گرم را مي زد توي صورت ها. بزرگان نجف يك خانه هم در كوفه داشتند؛ اما آقا همان خانه ي كوچك نجف را داشت و تمام.
با آن هواي گرم و خشك و با آن سن آقا، هرچه اصرار مي كردند كه تابستان ها برود كوفه كه خنك تر است، قبول نمي كرد. يك بار يكي از دوستانش كلي مقدمه چيني كرد و از مريض هايي كه توي كوفه خوب شده بودند گفت و اين كه هواي نجف، زهري است كه پادزهرش هواي كوفه است و… آقا يك لبخند تحويل داد كه:
- من چطور بروم كوفه خوش بگذرانم وقتي بچه هاي مسلمان توي ايران گرفتار سياه چال ها و شكنجه ها هستند؟

×××

۱۴- مصطفي را كه كشتند، خانواده ي آقا مي خواستند از بيت آقا تماس بگيرند تهران.
آقا نگذاشت.
- تلفن اينجا از بيت المال است و كار شما شخصي است.

×××

۱۵- سعدون شاكر، رئيس سازمان امنيت عراق آمده بود به خط و نشان كشيدن:
- حضرتعالي در صورتي مي توانيد در عراق به زندگي عادي خود ادامه دهيد كه از كارهاي سياسي كه روابط ما با ايران را تيره مي كند، خودداري كنيد. در صورت ادامه ي كارهاي سياسي بايد عراق را ترك كنيد.
آقا اشاره اي كرد به زيلوي اتاق:
- هر جا بروم، اگر اين فرش را پهن كنم، همان جا مي شود منزل من. من از آن روحانياني نيستم كه به خاطر علاقه به زيارت از مبارزه دست بكشم.

×××

۱۶- مايك والاس، گزارشگر تلويزيون آمريكا در برنامه ي كانال چهار تلويزيون آمريكا از خاطرات دوران خبرنگاري اش مي گويد:
- او باهوش ترين سياستمداري است كه من ديده ام. نفوذ خاصي روي مصاحبه گران داشت و به جاي اين كه من از ايشان سؤالاتي بكنم، او مرا اداره مي كرد. من هيچ مطلب تازه اي غير از آن چه خود آيت الله مي خواست بگويد، نتوانستم از او بيرون بكشم… زندگي بسيار ساده ي رهبر انقلاب اسلامي، او را از همه ي رهبران ديگر دنيا متمايز مي كرد… او مرا و همه ي رجال ديگر دنيا را كه به حضور مي پذيرفت، روي فرش ساده مي نشانيد و ما مجبور بوديم كفش هاي خود را دم در از پادرآوريم و از همان اول كار بفهميم با مردي متفاوت سر و كار داريم.

×××

۱۷- در نوفل لوشاتو فرصت خوبي بود براي روشنگري بيشتر. نه فقط براي رسانه هاي جهاني. مي ديدي پنج شش تا دختر و پسر جوان نشسته اند دورش و او دارد برايشان حرف مي زند.

×××

۱۸- خبرنگاران خارجي مي پرسيدند:
- سيب زميني و تخم مرغ براي شما غذاي مقدسي است؟
- شما تخم مرغ را سمبل چيزي مي دانيد؟!
از بس كه غذاي بيت امام تكراري بود؛ تخم مرغ پخته با سيب زميني يا اشكنه.

×××

۱۹- از خوشحالي بال درآورده بوديم. بايد خبر را مي رسانديم به آقا.
- من مي روم.
خوشحال و خندان رفتم پيش آقا و صدايم را از حنجره ام ريختم بيرون:
- آقا، شاه رفته. راديو خبرش را پخش كرده.
آقا گفت:
- خب، ديگه چي شده؟

×××

۲۰- از پاريس پيغام داديم كه محل اقامت امام اولاً شمال شهر نباشد، ثانياً در اماكن خصوصي نباشد و ثالثاً جاي پر زرق و برقي هم نباشد.
از تهران هم زنگ زدند كه ستاد استقبال، برنامه ها را چيده؛ فرودگاه مهرآباد فرش مي شود، شهر چراغاني مي شود، آقا را با هلي كوپتر به بهشت زهرا مي بريم و…
به امام كه گفتم، گفت:
- به آقايان بگو مگر كوروش را مي خواهند وارد ايران كنند؟ يك طلبه از ايران خارج شده، همان هم مي خواهد برگردد…

×××

۲۱- توي سالهاي مبارزه، خيلي ها مي گفتند خانم ها بهتر است در راهپيمايي ها شركت نكنند تا خطر تهديدشان نكند؛ اما امام با جديت مي گفت:
- هيچ كس حق ندارد حرفي از جدا كردن خانم ها از حركت هاي سياسي و اجتماعي و فرهنگي بزند.
بعد انقلاب هم خيلي ها مي خواستند زن ها را از شركت در انتخابات محروم كنند. شوراي نگهبان هم مي گفت زن ها نماينده ي مجلس نشوند. امام از طريق نماينده شان پيغام داد:
- اگر زن ها را از دخالت در انتخابات منع كنند، من برخورد مي كنم و موضع مي گيرم.

×××

۲۲- كلاً دو تا پيراهن داشت و دو تا شلوار. جوراب هايش را هم خودش تكه مي انداخت؛ اما هميشه معطر بود و تميز. لباسش را يك روز در ميان عوض مي كرد و مي شست؛ البته اگر كوپن پودر رختشويي كفاف مي داد.

×××

۲۳ – آن شب ملي گراها مي خواستند كودتا كنند. رفتيم پيش امام:
- احتمال دارد اينجا را با هواپيما بمباران كنند. بهتر است شما تشريف ببريد جاي ديگري.
گفت:
- من كه نمي ترسم. اگر شما مي ترسيد برويد توي پناهگاه. من اينجا سر جايم محكم ايستاده ام.

×××

امام روح الله الموسوي الخميني

۲۴- بچه ام تازه به دنيا آمده بود. بردمش پيش امام.
بچه را گرفت.
- دختر است يا پسر؟
- دختر است.
گرفتش توي آغوشش، پيشاني اش را بوسيد و گفت:
- دختر خيلي خوب است… دختر خيلي خوب است… دختر خيلي خوب است.
اسمش را پرسيد.
- هنوز اسم نگذاشته ايم، گذاشته ايم شما انتخاب كنيد.
- فاطمه خيلي خوب است… فاطمه خيلي خوب است… فاطمه خيلي خوب است.

×××

۲۵- يكي از نوه هاي امام توي مشهد به طرفداري از بني صدر و عليه شهيد رجايي سخنراني كرد و ملت را به هم ريخت. وسط شلوغي هم دست به اسلحه برد.
خبر كه به امام رسيد به دامادش، آقاي اشراقي، گفت: پيغام دهيد نامبرده تحت الحفظ به تهران اعزام شود. اگر خواست تيراندازي كند، مهلت ندهند و بلافاصله به او شليك كنند و از پاي درش آورند.
آقاي اشراقي رفت و برگشت.
- پيام را رسانديد؟
- بله.
- گفتيد اگر خواست تيراندازي كند، مهلتش ندهند؟
- … نه.
- برگرديد عين پيام را برسانيد.

×××

۲۶- مي خواند و گريه مي كرد. كودكي نامه نوشته بود كه:
- اماما! چون تو خدا را دوست داري، من هم تو را دوست دارم. چون تو با خدا رابطه داري، ما هم با تو رابطه داريم.
… مي خواند و گريه مي كرد و مي گفت:
- كاش من با خدا رابطه داشتم تا اينها راست باشد.

×××

۲۷- همه جمع بوديم. علي كوچولو گفت:
- من مي شوم امام، مادر سخنراني كند، آقا هم بشوند مردم.
من سخنراني ام را كردم و علي به آقا اشاره كرد كه شعار بده. آقا شعار داد. علي گفت:
- نه، نه. مردم كه نشسته شعار نمي دهند. بلند شو.
بلند شد و شعار داد:
- الله اكبر، الله اكبر…

×××

۲۸- مي گفت:
- اين همه بولتن هاي خبري كه نهادها و سازمان ها منتشر مي كنند، تكراري اند. دليلي ندارد اين اسراف صورت بگيرد. جلسه اي با مسئولان نهادها بگيريد و جلوي اين اسراف را بگيريد.

×××

۲۹- دو سه سال آخر به اين گذشت كه بگويد به خاطر اجراي اسلام ناب، براي تحقق عدالت، هر كاري كه لازم شد بايد كرد. قائم مقام رهبري را براي همين گذاشت كنار و گفت كه دلش پر خون است. قطعنامه را پذيرفت و گفت جام زهر را نوشيده.
چند بار هم بعضي از احكام اوليه ي ديني را با حكم حكومتي اش لغو كرده بود. يك بار كه جواب اشكالات يكي از شاگردانش را سر همين ماجرا مي داد، برايش نوشت:
- بايد سعي كنيم تا حصارهاي جهل وخرافه را شكسته تا به سرچشمه ي زلال اسلام ناب محمدي (ص) برسيم. امروز غريب ترين چيزها در دنيا همين اسلام است و نجات آن قرباني مي خواهد و دعا كنيد من نيز يكي از قرباني هاي آن گردم.

×××

۳۰- موقع غسل و تدفين، حتي يك كفن هم از خودش نداشت. باقيمانده ي پول هاش به اندازه ي خرج دو سه روز پذيرايي در دفتر و بيت هم نشد. اثاثيه ي خانه مال خانم بود و خانه هم اجاره اي بود. فقط چند ميليوني دل داغدار به جا گذاشته بود و چند ميليارد بچه هايي كه او را نديده بودند.